Je zou het bijna vergeten, maar het is lijdenstijd in de traditie van de kerk. De een na de andere livestream met diensten die in het teken staan van het lijden komen voorbij. En uit allerlei huizen wordt er online meegekeken. Op enkele straten klinkt er een lied. Het is lijdenstijd in de tijd van het lijden. De wereld lijdt al eeuwen. Al die tijd voelt ze de weeën die haar iets vertellen van Nieuw Leven dat komt. Het is de tijd van het lijden vanaf het moment dat wij ervoor kozen om iets anders boven God te geloven.
Het is de tijd van het lijden vanaf het moment dat wij ervoor kozen om iets anders boven God te geloven.
We staan te midden van een wereld waarin het lijden en de sterfelijkheid voelbaar zijn. Het lijkt alsof we in een surrealistische film zijn terechtgekomen. We horen verhalen van mensen die bij een graf staan. Mensen die eenzaam sterven. Verhalen van hoop en vrees. Alle woorden die er binnenstromen, overstemmen bijna de eeuwige woorden die we hebben ontvangen in de Bijbel. Inmiddels heb ik het meer dan eens om me heen horen zeggen: ‘Ik zou bijna vergeten dat we nu in de lijdenstijd leven’.
De lijdensgeschiedenis die klanken heeft
In deze tijd voor Pasen is het al jaren een traditie voor mensen geweest om hun oor te luister te leggen bij de Matthäus-Passion. Concertgebouwen en kerken vullen zich met schone klanken en evangeliewoorden. Maar nu is het stil. Geen orkest neemt zijn plaats in, geen enkele violist zal de dirigent aankijken en het ‘Erbarme dich’ inzetten. Geen solist zal de hoge en lage noten raken van de woorden van het Evangelie van Mattheüs.
Wat was die weergaloze aantrekkingskracht van de Matthäus-Passion van Bach waardoor mensen elk jaar opnieuw onder het gehoor willen zitten van het werk van deze componist? Wat raakte de politicus, de bakker, de bankmedewerker, de kerkganger, de dominee, de acteur? Is het de zonde die we herkennen? Is het ‘Erbarme dich, mein Gott’ de vertaling van ons verlangen naar ontferming over ons verdriet? Roept het ons besef wakker dat we troost nodig hebben die verder gaat dan een arm om ons heen? Troost die verder gaat dan het leven?
Is het ‘Erbarme dich, mein Gott’ de vertaling van ons verlangen naar ontferming over ons verdriet?
Wat onze oren opnieuw moeten horen
Een ding is duidelijk. De lijdensgeschiedenis van Jezus is in de achterliggende jaren door miljoenen mensen gehoord. Met luisterende oren en een ontroerd hart hebben miljoenen Nederlanders geluisterd naar de geschiedenis van Christus die niet in drie coupletten en een goed refrein is samen te vatten. De vraag klinkt: is dié lijdensgeschiedenis – door Bach op muziek gezet – nu niet precies wat we nodig hebben? Velen kunnen er geen genoeg van krijgen om in deze tijd de Matthäus-Passion te horen, maar is het niet de geschiedenis die er aan ten grondslag ligt die we nodig moeten horen?
Rondom Jezus klinkt te midden van het lijden niet de lof dat Hij de Overwinnaar is. Integendeel, het onbegrip bij de discipelen is schrijnend. En de angst in de ogen van Jezus, worstelend met Gods wil, die verstilt je. Het is het herkenbare verraad van Petrus en het intense, rouwe verdriet van Maria. Het is de roep om ontferming over onze tranen, ons sterfelijke leven en ons donkere hart.
We roepen met de Matthäus-Passion mee om ontferming van een Jesaja 53-Lam dat zwijgt. We lopen mee met de verteller van het verhaal en vallen stil op de plek waar het donker het kruis omringt, en waar we de roep van Christus zelf horen: ‘Mijn God, mijn God, waarom heeft U Mij verlaten?’ En we kijken samen met de omstanders in het verhaal mee naar het kruis, waar de hoop lijkt te sterven en niemand kan doorgronden wat er werkelijk gebeurt dan Hij alleen. Alleen Hij weet hoe het diepste lijden uitmondt in de hoogste triomf.
We roepen met de Matthäus-Passion mee om ontferming van een Jesaja 53-Lam dat zwijgt.
Vergeet Zijn geschreven geschiedenis niet
Om terug te komen op de vraag: ‘Is deze lijdensgeschiedenis, dit evangelie niet precies wat we nodig hebben?’ Ja. De grootste acties en triomfantelijkste liederen kunnen ons niet redden. We hebben Jezus nodig. Er is niets wat ons hart meer troosten kan dan wie Hij is en wat Hij doet. En daarom, kom er als het ware bij staan, kijk naar Zijn leven en sterven, overdenk Zijn woorden en bewaar het in je hart.
De zin: ‘Ik zou bijna vergeten dat we nu in de lijdenstijd leven’, kan alleen verdreven worden door je Bijbel weer te openen en Zijn geschiedenis te lezen. Zoek het Evangelie op in deze tijd te midden van het lijden dat ons al eeuwen overmand. Luister naar de woorden van God die standvastig en soms fluisterend op de lippen zijn genomen te midden van pijn, oorlog, angst, onbegrip en nood. Klamp je vast aan het onveranderlijke Evangelie en overdenk Zijn lijden in de stilte van je kamer. Blader de Evangeliën door en stel jezelf de vraag: ‘Wat zegt Jezus, wat doet Hij, … wie is Hij?’
Een leven die de geschiedenis draagt
Petrus noemt deze tijd van lijden maar een korte tijd. Er komt namelijk iets beters aan. Voorbij Goede Vrijdag, zien we namelijk het open graf. De dood die is overwonnen. In Gods woorden gloort de overwinning en klinkt de stem van diezelfde Jezus, het Lam dat geslacht is. Hij roept het ons toe: ‘Ik kom spoedig’. Hij roept ons op om Hem niet te vergeten, maar daarentegen Zijn lijden en sterven juist te gedenken totdat Hij terugkomt.
Laat deze tijd, iedere dag die je krijgt, in het teken staan van Zijn leven.
Laat deze tijd, iedere dag die je krijgt, in het teken staan van Zijn leven. Want hoewel er met dit virus een ingrijpende bladzijde in onze geschiedenis wordt bijgeschreven, is het Zíjn levensgeschiedenis die de wereldgeschiedenis draagt. Mediteer over Zijn lijden, sterven en opstanding in deze dagen. En blijf dit doen totdat de laatste bladzijde van de geschiedenis geschreven is. Geef je leven over aan Hem die alles in Zijn handen draagt; de geschiedenis van de wereld en de jouwe. Want Hij heeft de pen en Hij zet de punt.
